Szarfa wykonana z tkaniny, jeden z elementów stroju korporanta. Większość korporacji nosi bandy z prawego ramienia na lewy bok (tak, jakby była przyczepiona do niej szabla). Konwent Polonia, a także lubelska Concordia, nosi je przeciwnie (jak pasy, na których wieszano pistolety). Banda barwiarza składa się ze wszystkich trzech kolorów korporacji, banda fuksa - zazwyczaj ma tylko jeden, rzadziej dwa.
Pełnoprawny członek korporacji. Ma prawo noszenia jej barw i herbu. Obowiązkiem każdego barwiarza jest uczestniczenie w comiesięcznych posiedzeniach Koła. Barwiarz może być wybierany do prezydium korporacji oraz do jej wydziałów i komisji.
Inne nazwy: rycerz (K! Lechia), mistrz (K! Respublica).
Procedura mająca na celu wyjaśnienie pobudek Arkona podejrzanego o niewłaściwe zachowanie. Polega na tym, że całe Koło zadaje mu dowolne pytania, a ten ma obowiązek szczerze na nie odpowiadać. Ostatni element łańcucha rozpoczynającego się specjalą i samozaskarżeniem.
Rok przyjęcia do korporacji. Oznacza także grupę korporantów przyjętych w tym samym roku akademickim.
Korporacja, która kandydowała do ZPKA przy innej, zwanej matką korporacyjną. Przejmuje od niej część tradycji i obyczajów. W okresie kandydowania, a także po nim istnieje szczególna więź pomiędzy obiema korporacjami. Córka zawsze może zwrócić się do korporacji - matki o pomoc i radę.
Z obecnie istniejących korporacji, jedynie Respublica jest córką Arkonii. Jest jedyną spośród siedmiu arkońskich córek korporacyjnych, której udało się po wojnie wznowić działalność.
Jeden z symboli korporacji. Narysowany jednym pociągnięciem pióra, składa się
zazwyczaj z: inicjału nazwy korporacji, stylizowanych liter V, C i F, od łacińskich słów Vivat, Crescat, Floreat (tzn.
niechaj żyje, rośnie i rozkwita), wykrzyknika, jeżeli dana korporacja uznawała pojedynki.
Cyrkiel może mieć postać metalowego znaczka wpinanego w klapę. Poza tym stawia się
go przy podpisie złożonym pod pismem dotyczącym spraw korporacyjnych.
Pismo w sprawach korporacyjnych, dostarczone osobiście przez korporanta (zazwyczaj fuksa). Kiedyś cytacje roznoszono do wszystkich barwiarzy, obecnie zwyczaj ten ogranicza się jedynie do najważniejszych gości i spraw międzykorporacyjnych.
Nakrycie głowy w barwach korporacji. Ma mały, skórzany daszek, a na wierzchu - wyszyty wzór, właściwy dla każdej korporacji. Istnieją dwa różne rodzaje dekli: fuksowski i barwiarski.
Przyjmuje się, że dekiel można nosić także w pomieszczeniach zamkniętych, podczas imprez korporacyjnych, o ile nie biorą w nich udziału panie. W tym drugim wypadku dekle należy kłaść na specjalnie w tym celu przygotowanym stole, pilnowanym przez fuksa. Jeżeli stołu takiego nie ma, dekiel można założyć na prawe przedramię, korzystając ze wszytej weń taśmy.
Kufel piwa wypity w całości na komendę. Eksy pija się zbiorowo podczas uroczystości, gł. komerszów, albo jednoosobowo. Eksy indywidualne stosuje się zazwyczaj jako karę piwną dla fuksa, który winien jest mniej poważnego wykroczenia. Zgodnie z zasadą, że na kwaterze nikogo nie wolno zmuszać do picia alkoholu, eksa można odmówić. Eksa pije się pod ścianą, trzymając pod brodą dekiel na dowód, że "nie krwawi". Jeżeli ukarany nie daje rady wypić całego kufla, może prosić o pomoc swoich konfuksów. Prawo wymierzenia fuksowi kary piwnej ma każdy barwiarz. Po wybarwieniu - wyłącznie jego olderman i ojciec korporacyjny.
Nieaktywny członek korporacji, który zakończył już studencki okres swojego życia i się ustatkował. Należy do Związku Filistrów w zasadzie do końca życia. Wobec czynnej korporacji ma moralny obowiązek pomocy. Bywa to pomoc organizacyjna, finansowa, a często chodzi po prostu o radę starszego, bardziej doświadczonego kolegi.
Filister nie ma głosu stanowczego w sprawach korporacji, jedynie podczas uchwalania nowych
dokumentów ideologicznych wymagana jest zgoda Związku Filistrów. Filistrzy zbierają
się co najmniej raz do roku, podczas Komerszu.
Inna nazwa: weteran (K! Respublica).
Niepełnoprawny członek korporacji. Status fuksa jest równoznaczny ze statusem kandydata na członka. Jego prawa są ograniczone do uczestniczenia w spotkaniach i noszenia odznak korporacyjnych. Odznaki fuksa to cyrkiel, jednobarwna banda i jednobarwny dekiel. Zajmuje się większością rzeczy, których barwiarzom robić się nie chce lub nie przystoi (np. nalewanie piwa, podawanie do stołu, roznoszenie cytacji). W okresie fuksowania korporacja zapoznaje się z kandydatem i ocenia, czy nadaje się na barwiarza, a sam fuks ma okazję zapoznać się z barwiarzami. Czas fuksowania trwa co najmniej 4 miesiące, z reguły ok. roku i kończy się wybarwieniem.
Inne nazwy: giermek (K! Lechia), laik (K! Respublica).
Spotkanie fuksów pod kierunkiem oldermana. Fuksówki mają za zadanie zapoznać kandydatów ze zwyczajami, historią i statutem korporacji. Stanowią jedną z najważniejszych instytucji, dzięki którym tradycja Korporacji przechodzi z pokolenia na pokolenie.
Uroczysty przemarsz korporantów, odbywający się zazwyczaj po komerszu. Uczestnicy powinni być w pełnych barwach. Łączy się ze śpiewami i improwizowanymi zabawami.
Wewnętrzny pseudonim korporanta, używany podczas spotkań na kwaterze. Zwyczaj nadawania imion piwnych powstał w okresie, gdy korporacje działały w konspiracji.
Organizowana co roku, przed świętami wielkanocnymi, impreza arkońska, podczas której
członkowie Korporacji dzielą się tradycyjnym jajkiem i składają sobie życzenia.
Patrz też Rybka.
Formalizacja przyjaznych stosunków pomiędzy dwiema korporacjami i zobowiązanie się do utrzymywania ich w przyszłości. W tradycji Arkonii istnieją wyłącznie kartele wieczyste. Niektóre inne korporacje uznają kartele ograniczone w czasie (5-letnie, 10-letnie).
Kartelami Arkonii są: Polonia (1909), Jagiellonia (1922) i Welecja (1979).
Wesoła zabawa na kwaterze, powiązana ze spożyciem znacznych ilości piwa (większość korporacji), wina (K! Corolla), wódki (K! Polonia) czy choćby wody (K! Sparta). Łączy się ze śpiewaniem korporacyjnych pieśni i ogólnym pogodnym nastrojem. Niektóre korporacje (K! Jagiellonia) utrzymywały podczas knajp bardzo ścisłe protokoły (comment piwne), których naruszanie było niemile widziane.
Najwyższa władza korporacji. Do Koła należą wszystkie decyzje w najważniejszych sprawach. Odbywa się raz w miesiącu lub w razie potrzeby (Koło nadzwyczajne). Każdy barwiarz ma obowiązek uczestniczenia w Kole. Nieusprawiedliwiona nieobecność jest poważnym wykroczeniem. Przebieg i niektóre decyzje są objęte tajemnicą Koła, co oznacza, że nikt spoza barwiarzy nie może się o nich dowiedzieć. Patrz także Wydział i Komisja.
Element struktury ZPKA. Należały do niego wszystkie korporacje z danego miasta. Na forum miejscowego Koła Międzykorporacyjnego koordynowano wspólne działania, decydowano o przyjęciu nowych korporacji etc. Koła takie istniały w Warszawie, Wilnie, Poznaniu, Lwowie, Gdańsku, Krakowie, Lublinie i Cieszynie.
Najważniejsza uroczystość każdej korporacji. Zazwyczaj urządzany w rocznicę jej założenia. Obecność na komerszu jest w zasadzie obowiązkowa dla wszystkich: filistrów, barwiarzy i fuksów. Składa się z dwóch części - oficjalnej, poważnej, na której przemawiają delegaci innych korporacji oraz nieoficjalnej, znacznie już swobodniejszej. Program części oficjalnej jest zazwyczaj ściśle określony. Obecni śpiewają hymn Polski, hymn korporacji - gospodarza, na zakończenie pieśń wszystkich studentów "Gaudeamus igitur". Przemówienia przedstawicieli korporacji gospodarza i korporacji zaproszonych odbywają się w stałej kolejności, według starszeństwa korporacyjnego.
Komersz Arkonii jest uroczystością zamkniętą; mogą w nim brać udział wyłącznie Arkoni i przedstawiciele korporacji skartelowanych. Tradycja ta różni Arkonię od innych polskich korporacji, które nie ograniczają w ten sposób listy oficjalnych gości.
Przed komerszem zazwyczaj odbywa się koło komerszowe, o szczególnych kompetencjach. Filistrzy mają podczas niego głos stanowczy. Tylko ono władne jest zmieniać dokumenty ideowe korporacji.
Zwrot grzecznościowy stosowany w kontaktach między korporantami. W modelu dorpackim - pełnoprawny członek korporacji.
Organ wewnętrzny Koła, który zajmuje się dyskusją nad projektami decyzji. Wynika to z faktu, że w małym gronie dyskusja toczy się sprawniej niż na całym Kole. Komisje mogą być stałe lub powoływane ad hoc do przedyskutowania konkretnej sprawy.
Korporant należący do tego samego cetusu. Także barwiarze mogą być względem siebie konfuksami.
Siedziba korporacji, w której odbywa się większość imprez, jak fuksówki i knajpy, a nawet komersze. Przed wojną kwaterą Arkonii była kamienica na ul. Wilczej 60. Trwają starania o reprywatyzację nieruchomości. Tymczasem rolę kwatery pełni wynajmowana piwnica przy ul. Koźlej 10.
Zazwyczaj stara i obrośnięta tradycjami korporacja, która pomaga innej, świeżo
powstałej, wejść do ruchu korporacyjnego. W tym celu dzieli się z nią swoimi
doświadczeniami i ewentualnie pomaga w układaniu dokumentów statutowych i ideowych.
Może również służyć pomocą np. w przygotowywaniu kandydatów. Po zakończniu okresu
kandydowania korporacji stosunek matka-córka nie wygasa, lecz staje się luźniejszy.
Patrz Córka korporacyjna.
Trzystopniowa forma organizacyjna korporacji. Przyjęta m.in. w K! Polonia, K! Jagiellonia i K! Varsovia.
• Fuks to kandydat, jego status jest taki, jak fuksa w modelu ryskim.
• Barwiarz to członek z ograniczonymi uprawnieniami. Może zajmować niższe stanowiska w
strukturze korporacji oraz brać udział w posiedzeniach Koła, lecz bez prawa głosu.
• Komiliton to pełnoprawny członek korporacji.
W modelu dorpackim olderman sprawuje pieczę nad obiema niższymi kategoriami członków. Mniejsze znaczenie ma tu pojęcie cetusu, gdyż jedna osoba może być podporządkowana kilku następującym po sobie oldermanom, jeżeli jej staż kandydacki będzie trwał odpowiednio długo.
Koło jest w tym modelu stosunkowo niewielkie, gdyż niewielu jest komilitonów. Stąd też nie ma potrzeby powoływania komisji, a i wydziałów jest mniej niż w modelu ryskim.
System dwustopniowy, przyjęty przez Arkonię i większość polskich korporacji. Nie ma tu stopnia pośredniego. Fuks jest kandydatem, barwiarz ma pełne prawa aktywnego korporanta. Duże znaczenie ma cetus, liczący 5-15 osób. Olderman jest w tym modelu ściśle związany ze swoim cetusem i trwa to także po wybarwieniu fuksów. Cetusy są kolejno przyjmowane do Koła, które może liczyć aż do ok. 100 barwiarzy. W tak dużym składzie Koło nie może efektywnie prowadzić dyskusji, ani podejmować decyzji we wszystkich sprawach. Uprawnienia Koła w kwestiach decyzji sądowych, wykonawczych i administracyjnych są delegowane do wydziałów. Dyskusje nad projektami decyzji Koła prowadzone są w komisjach. One przedstawiają gotowe projekty uchwał, które Koło może bez dyskusji przyjąć lub odrzucić. Dyskusje plenarne dopuszczane są tylko w najważniejszych dla Korporacji sprawach.
Korporant, który współpracuje z oldermanem w wychowywaniu fuksa. Ojciec korporacyjny ma pod swoją opieką tylko jednego z kandydatów. Wyboru ojca dokonuje zazwyczaj fuks, w porozumieniu oldermanem. Ojciec powinien służyć fuksowi pomocą i radą, wprowadzać go w arkońskie zwyczaje i tradycje.
Stanowisko uważane w Arkonii za najbardziej zaszczytne i jednocześnie najbardziej wymagające. Jego zadaniem jest przygotowanie cetusu fuksów do wejścia w szeregi barwiarzy. W tym celu podczas specjalnych spotkań zwanych fuksówkami zapoznaje kandydatów z historią, prawami i obyczajami korporacji. Pełni nad fuksami ogólne zwierzchnictwo.
Inna nazwa: starosta (K! Respublica, Magna Polonia Vratislaviensis).
To samo co zarząd w innego typu stowarzyszeniach. W skład prezydium wchodzi Prezes, Wiceprezes zewnętrzny (zajmujący się kontaktami korporacji z innymi organizacjami), Wiceprezes wewnętrzny (zajmujący się sprawami wewnętrznymi korporacji), Skarbnik, Sekretarz. Olderman nie wchodzi w skład prezydium. Podczas jego obrad ma jedynie głos doradczy.
Innego rodzaju prezydium powoływane jest na wszelakich spotkaniach korporacyjnych, jak komersze i knajpy. Wówczas oznacza ono korporantów prowadzonych daną imprezę. Do tradycji należy częste zmienianie prezydiów prowadzących imprezy nieoficjalne.
Inna nazwa: straż (K! Respublica).
Coroczna, urządzana przed świętami Bożego Narodzenia impreza korporacyjna. Oprócz składania sobie życzeń i dzielenia się opłatkiem, Arkoni spożywają podczas niej tradycyjną rybkę, która - jak wiadomo - lubi troszkę popływać. Patrz też Jajeczko.
Złożona przez Arkona prośba do wydziału sądowego o rozpatrzenie jego własnej sprawy. Ma na celu umożliwienie rozpoznania sprawy w szerszym, bardziej obiektywnym gronie. Zazwyczaj stosowane po specjali, może prowadzić do całokształtu. Stanowi ważny element wychowania arkońskiego.
Szczera rozmowa pomiędzy dwoma Arkonami. Ma na celu wyjaśnienie rozbieżności opinii co do zachowania któregoś z rozmówców. Podczas specjali obowiązuje zasada pełnej wzajemnej szczerości. Specjali nie można odmówić. Przebieg specjali jest tajemnicą uczestników. Jeżeli specjala nie doprowadzi do rozstrzygnięcia sporu, oskarżony może zażądać rozpatrzenia sprawy na szerszym forum (samozaskarżenie, całokształt).
Reprezentacyjna broń biała korporacji. Na gardzie zazwyczaj ma barwy. Poza funkcjami ozdobnymi może również służyć dla uderzania w stół na znak, że prezydium prosi o ciszę. Niektóre korporacje mają szlagiery z ułamanym ostrzem, na znak, że nie uznają pojedynków.
Korporant, który sztychował się z innym. Od momentu sztychowania obaj uczestnicy stają się sztychbruderami.
Obrzęd, podczas którego dwaj korporanci uznają, że są głębokimi przyjaciółmi i ślubują utrzymać tę przyjaźń do końca życia. Polega na tym, że każdy ze sztychujących się trzyma w prawej ręce szlagier, a lewą nabija swój dekiel na szlagier trzymany przez przyjaciela. Jeśli sztychują się dwaj Arkoni, dziury powstałe przez ten obrzęd pozostawia się otworem, ewentualnie obszywa granatową nitką. W razie sztychowania z komilitonami z innych korporacji, obaj uczestnicy wymieniają się odcinkami swoich band, które służą później do zaszycia dziurek.
W Arkonii sztychowanie odbywa się raz do roku, podczas komerszu. Zazwyczaj biorą w nim udział nieliczni korporanci, gdyż sztychowanie jest traktowane w Arkonii bardzo poważnie. W niektórych innych korporacjach (jak np. łotewska Talavija) sztychują się wzajemnie wszyscy uczestnicy komerszu.
W korporacjach zachodnioeuropejskich obrzęd ten ograniczył się do jego ostatniej części, czyli wymiany małych kawałków tkaniny w barwach korporacji, zdobionych metalowymi okuciami z wygrawerowaną informacją kto, z kim i kiedy się sztychował.
Pełni dla Koła rolę ciała podobnego do ministerstwa. Podejmuje decyzje w sprawach mniejszej wagi. Istnieją wydziały: sądowy, naukowy, regulaminowy, kwaterowy.
Związek Polskich Korporacji Akademickich
Organizacja zrzeszająca korporacje z całej Polski. Istniał w latach 1921-39. Skupiał
największą grupę studenckich korporacji. Był ich władzą i reprezentantem.
Poza Związkiem istniały podobne, lecz o wiele mniejsze stowarzyszenia: Zjednoczenie
(chadeckie) i Federacja (sanacyjna). Korporacje, które nie znalazły uznania ani w
Związku, ani w stowarzyszeniach konkurencyjnych, nazywano dzikimi.
Opracował: Bartłomiej Kachniarz (c.1995)
Rozwinął: Tomasz Jadowski (c.2000)